De grote Franse filosoof Voltaire was er kort over: *Ecrasez l’infame. (verpletter het verachtelijke)
En daarmee bedoelde hij het fanatisme: een pest, een kanker, het kwaad.
“Zodra deze ziekte zich verbreidt, moet je vluchten.”
Voltaire constateert dat er maar 1 godsdienst in de hele wereld is geweest die niet is bezoedeld door fanatisme, en dat is die van de Chinese geleerden.

Toch wijst hij niet naar de godsdienst als de bron van alle kwaad:

“Als onze religie zo vaak is aangetast door deze helse furie, dan is dat te wijten aan de waanzin der mensen.”
“Godsdienstige wetten, noch burgerlijke wetten zijn in staat de aanvallen van razernij te weerstaan.”
“Alsof je een raadsbesluit voorleest aan een krankzinnige.”

Betrokkenheid, enthousiasme, vervoering en een stukje verder ligt fanatisme op de loer.
Ergens voor staan, iets is heilig voor je en een stukje verder kan het zo maar fanatisme zijn.
Waar begint het? Dat blinde waas voor de ogen?

Dit weekend maakte een vervoering zich meester van de wereld. Betrokkenheid enthousiasme, ergens voor staan.

Maar… waarom mocht het Front National niet meedoen? En waarom wel een aantal foute regeringsleiders? En waarom mocht je niet zeggen dat Charlie Hebdo met haar grove cartoons de islamitische gemeenschap tot het uiterste heeft getergd?
En waarom moest je die vragen eigenlijk maar liever niet stellen?

Je mee laten slepen in vervoering, niet meer zelfstandig denken, meegaan in de groep.

Voltaire verwijst naar de filosofie als remedie tegen de plaag van het fanatisme.
Filosofie brengt brengt de ziel tot innerlijke rust. Fanatisme gaat niet samen met innerlijke rust.

“Ik heb vrijheid altijd hoger aangeslagen dan wat dan ook.” zegt Voltaire.

Niet alleen de Islam heeft een Voltaire nodig (Ayaan Hirsi Ali). Wij allemaal.

*Bronnen: Voltaire de almachtige van Roger Pearson en Het filosofisch woordenboek van Voltaire