Op de Removoskalender van Mond- en Voetschilders stonden de woorden in het handschrift van mijn moeder: ga terug. Tussen ” bloedprikken, Kapper, mevrouw van Bladeren”, stond het gekrabbeld. Ik wist precies waar die woorden op sloegen. Ik was er bij. In de kerk. In Hoogeveen. Ik ging regelmatig met haar mee op de zondagmorgen. Vaak naar het kerkzaaltje bij het ziekenhuis, dat was gezelliger, maar als Zijlstra preekte gingen we naar de kerk. Dominee Zijlstra was een begenadigd spreker en hij had een heel bijzondere manier om de aandacht vast te houden. Hij nam vaak een voorwerp mee, waarmee hij bereikte dat je nooit meer vergat wat hij wilde zeggen. Een bezem, een juk en een keer een haardroger uit een kapperszaak, waardoor ik nooit vergeten ben dat als je het te heet wordt, je aan de kapster moet vragen of die wat zachter gezet kan worden. Misschien voor de hand liggend, makkelijk, goedkoop maar het effect is wel dat ik het nooit vergeten ben. Dat van “ga terug”, was een film van een ridder die hij liet zien. De ridder dreigde weg te zakken in het moeras, toen een man aan de kant hem toe riep: “ga terug!” Ook die boodschap is en blijft helder: als het te gevaarlijk wordt, kun je teruggaan, het is niet nodig “er door heen te gaan”, of ” de strijd aan te gaan”. Als je ten onder dreigt te gaan, ga terug!

Terug gaan, niet terug komen, zoals Spinvis, geciteerd in het motto van Vele Hemels boven de Zevende, van Griet op de Beeck: reis ver, drink wijn, denk na, lach hard, duik diep, kom terug. Leef, durf te leven, ga. Maar kom terug. Terug gaan, omdraaien, op weg gaan naar waar het veilig, vertrouwd, gekend is. Teruggaan, terugkomen soms is het hetzelfde.

Voor de vakantie dreigde mijn kleinzoon te blijven zitten. Wiskunde was de bottleneck. Op het laatste nippertje ging hij kantje boord over. Ik gaf hem de raad het boek van de eerste klassen in de vakantie van het begin af aan te gaan bestuderen. “Ga terug naar het hoodstuk wat je nog snapte. Doe iedere dag van de vakantie een uurtje om de oude stof door te nemen. Anders blijf je hannesen met die wiskunde.” Hij antwoordde dat de andere oma dat ook al had gezegd. “Maar dat ga ik echt niet doen oma”. 

Foto: Jo Polak.