Je hebt er nooit iets over verteld. Ik weet dus niet of je je dapper was of juist niet. Of je het aankon. Je veel geleden hebt. Vaak  bang was. Eenzaam. Ik weet het niet. Wel weet ik dat je af en toe om onverklaarbare reden helemaal “los” ging. Dat was niet mooi. Het kost me moeite het op te schrijven. Dus hou ik het maar op: het was niet mooi. Ook weet ik dat het het leven van ons gezin bepaald heeft. Weet ik waarom ik zo vreselijk bang kan zijn. Waarom ik ingehouden agressie op een kilometer afstand kan ruiken. Waarom ik zo goed ben in aanvoelen, weten wat je moet doen om de de vrede te bewaren, het onheil te weren. En ik weet ook dat je ondanks dat allemaal de vader was waar ik hartstochtelijk van hield. Belachelijk eigenlijk. Houden van je vijand. Van degene die je slaat. Van degene voor wie je bang bent. 

Het spijt me. Ik kon het niet. Je haten. Ik kon er alleen maar om huilen. Hartstochtelijk om huilen. Omdat. Omdat ik altijd heb gevoeld, geweten heb dat het iets in je was dat groter was dan jezelf. Gestolde onmacht, samengebald verdriet. Het moest eruit. Omdat je ook maar een mens was, een jongen nog maar. 

Oorlog: een vernietigende ervaring in het leven van een mens. Een ervaring die doorwerkt generaties lang. De bevrijding laat helaas vaak lang op zich wachten. Komt soms helemaal nooit.